Maślaki już rosną! To nie tylko żółty i zwyczajny. Zobacz też, jak wygląda maślak sitarz oraz inne gatunki i czy wszystkie są jadalne

Maślaki to smaczne grzyby, które dość powszechnie rosną w polskich lasach i na ich obrzeżach. Są cenione przez grzybiarzy, również początkujących, bo stosunkowo łatwo je rozpoznać. Pamiętaj jednak, by nigdy nie jeść grzybów, co do których nie masz pewności, czym są. Warto zaopatrzyć się w atlas grzybów, a wątpliwości można konsultować m.in. na grupach grzybiarskich, których jest wiele w mediach społecznościowych lub w miejscowym sanepidzie, gdzie bywają dyżury grzyboznawców.

Wygląd maślaków różni się w zależności od gatunku. Jednak wszystkie są to grzyby rurkowe (mają tzw. gąbkę pod kapeluszem). Ich trzony są smukłe i najczęściej jest na nich widoczny pierścień lub śluzowata pozostałość po nim. U wielu gatunków skórkę kapelusza pokrywa śluzowata substancja, której jest szczególnie dużo, gdy jest mokro. Podczas suchej pogody może zasychać. Młode owocniki niektórych gatunków mają też błonę, okrywającą rurki.

Do popularnych gatunków maślaków należy:

• Maślak żółty (maślak żółtawy) – to dość pospolity grzyb. Ma żółty kapelusz, pokryty śluzem. Rurki młodych owocników pokryte są osłonką, natomiast u starszych są widoczne jej pozostałości w postaci pierścienia na trzonie. Rurki początkowo są jasnożółte, z wiekiem ciemnieją. Po przekroju grzyb zabarwia się na różowo. Maślak żółty to jadalny i bardzo smaczny grzyb.
• Maślak zwyczajny – ma ciemnobrązowy kapelusz, o lepkiej, błyszczącej skórce. Rurki od spodu okrywa błoniasta osłonka (u młodych grzybów, u starszych na trzonie pozostaje po niej pierścień). Trzon i rurki są jasnożółte. Maślak zwyczajny należy do smacznych gatunków.
• Maślak ziarnisty – jest podobny do zwyczajnego, jednak ma jaśniejszy kapelusz (brązowy lub pomarańczowobrązowy) o śluzowatej powierzchni. Na trzonie nie ma pierścienia.
• Maślak rdzawobrązowy – to gatunek podobny do dwóch powyższych, ale w Polsce rzadko występuje. Ma brązowy kapelusz, śliski kapelusz. Nie ma osłonki ani potem pierścienia na trzonie. To grzyb jadalny, choć jego smak i zapach nie jest zbyt wyrazisty.
• Maślak pstry – ten grzyb różni się wyglądem od „typowych” maślaków. Powierzchnia kapelusza jest raczej sucha, a w dodatku lekko zamszowa. Ma żółtobrązowy kolor i stosunkowo ciemne rurki, które najpierw są żółte lub jasnopomarańczowe, a następnie brązowe.
• Maślak sitarz – kapelusz początkowo kremowy lub pomarańczowobrązowy, potem brązowawy. Charakterystyczne są szarożółte rurki o dużych porach, które mogą kojarzyć się z sitem. Na trzonie nie ma pierścienia, a powierzchnia kapelusza nie zawsze jest śluzowata. Na skutek suszenia i marynowania zmienia kolor na różowoczerwony. Podobny do niego jest maślak pstry, o suchej skórce kapelusza.
• Maślak lepki, znany też jako maślak szary – ma właśnie takie zabarwienie, jest uważany za niezbyt smaczny.

Uwaga: powyższe opisy mają wyłącznie orientacyjny charakter i nie mogą być podstawą identyfikacji grzybów.

Te grzyby rosną przez stosunkowo długi okres, bo od maja-czerwca do października-listopada.

Maślaki to grzyby mikoryzowe, czyli występują pod określonymi gatunkami drzew. Wszystkie maślaki rosną w pobliżu drzew iglastych, jednak konkretne gatunki są związane z różnymi drzewami, np.:

• maślak żółty i lepki rośnie pod modrzewiami,
• maślak sitarz, rdzawobrązowy, ziarnisty i zwyczajny – pod sosnami.

Polecamy: „Szatan” to postrach grzybiarzy. Sprawdź, co to za grzyb i jak go rozpoznać. Czy rzeczywiście jest trujący?

Maślaki można pomylić przede wszystkim z… innymi maślakami. Ponadto podobny do nich jest:

• lejkoporek olszowy, ale to grzyb jadalny,
• maślaczek pieprzowy – to grzyb niejadalny ze względu na ostry smak,
• borowiec dęty – teoretycznie jadalny, ale niesmaczny. Obecnie jest zaliczany do maślaków, pod nazwą maślak dęty. To grzyb pod częściową ochroną.

Wszystkie gatunki maślaków są jadalne, choć ich walory smakowe są różne. Istnieją gatunki uważane za mniej smaczne, jak maślarz sitarz czy maślak lepki, choć zależy to od indywidualnych preferencji.

Trzeba wiedzieć, że maślaki są ciężkostrawne. Należy je jeść po obróbce termicznej. Zaleca się również, aby z kapeluszy zdejmować skórkę, szczególnie u gatunków, u których jest pokryta śluzem. Zdarzają się również przypadki nietolerancji pokarmowej na te grzyby, więc warto wprowadzać je stopniowo do menu.

Maślaki świetnie nadają się do gotowania, duszenia i smażenia. Mogą być podstawą lub dodatkiem do sosu oraz zup. To również grzyby, które chętnie się marynuje. Maślaki można też suszyć, jednak ze względu na dużą zawartość wody, bywa to kłopotliwe.

Czytaj także: Zbierasz borowiki? Uważaj – niektóre mogą być niejadalne lub trujące, tak jak borowik szatański. Sprawdź, które grzyby zbierać, a których unikać?

Wyhodowanie leśnych grzybów w ogrodzie jest dość trudne, bo wymagają one specyficznych warunków i obecności odpowiednich drzew oraz podłoża. Jeśli jednak mamy leśną działkę lub w ogrodzie rosną sosny, możemy spróbować szczęścia. Do kupienia jest przede wszystkim grzybnia maślaka zwyczajnego. Aplikuje się ją w pobliżu drzew od marca do listopada, zgodnie z instrukcją producenta. Na zbiory trzeba czekać 2-3 lata.

Zobacz, jak wyglądają różne maślaki i z czym można pomylić te grzyby